ปัญญาหนึ่งถึงร้อยหมื่น
ภิญโญ ไตรสุริยธรรมา

ผลงานล่าสุดจากหนังสือชุด 'ปัญญา' : FUTURE, PAST และ ONE MILLION

ในยุคสมัยที่เทคโนโลยีกับความคิดใหม่ๆ เคลื่อนตัวไปในอัตราเร่งที่รวดเร็วและเข้มข้น ทำให้เกิดวิกฤตต่างๆ ซึ่งวิกฤตเหล่านั้นมักจะบังคับให้เราคิดว่าจะไปอย่างไรกันต่อ ถ้าหากได้อ่าน FUTURE และ PAST มาก่อนแล้วพออ่าน ONE MILLION แล้วเหมือนปมต่างๆ ที่ผ่านมาทั้ง 2 เล่มแรกถูกคลี่คลาย คุณภิญโญ นักเขียนได้ให้สัมภาษณ์กับ The Standard ว่า เหตุผลของ Future, Past และ One Million คือ ชีวิตยังต้องก้าวต่อไปข้างหน้า แล้วเจอวิกฤต ต้อยย้อนกลับมาคิตถึงอดีต คิดเปรียบทียบ คิดวิเคราะห์ คิดมุมกว้าง คิดทางลึก คิดทางไหล คิดภาพใหญ่ กระบวกการทั้งหมดทั้งมวลเหล่านี้เรียกว่าปัญญา

ในยุคปัจจุบัน สิ่งเดิมๆ ที่เคยทำกันมา 20-30 ปี จะใช้ไม่ได้อีกต่อไป คนถูกแทนที่ด้วยเครื่องจักร ปัญญาประดิษฐ์มีความฉลาดขึ้น ผู้คนไม่จำเป็นต้องพึ่งคนกลางเสมอไป มีทางเลือกที่ถูกกว่า ประหยัดกว่า สะดวกกว่า

FUTURE, PAST และ ONE MILLION มีความเกี่ยวเนื่องกันอย่างไร จากหนังสือทั้งสามชุด แรกๆ เองก็ไม่แน่ใจว่าจะน่าสนใจมั้ย พออ่านไปเรื่อยๆ พบว่าสนุกมาก เนื้อหาส่วนใหญ่เป็นเรื่องราวของประวัติศาสตร์ สิ่งที่เคยมี สิ่งที่เคยเป็น มันไม่มี มันไม่ใช่ และมันไปต่อไม่ได้อีกแล้ว

ปัญหาของ 'ปัญญา' ในตอนนี้คือ ชุดความรู้เดิมที่มีอยู่ไม่สามารถแก้ไขปัญหาในปัจจุบันได้อีกแล้ว เว้นเสียแต่ถ้าชุดความรู้เดิมใช้ได้ ก็ไม่ต้องเปลี่ยนชุดความรู้ใหม่ โอกาสจึงเกิดขึ้นเมื่อเราคิดออกว่าจะไปอย่างไรต่อ บ้านเมืองตอนนี้ไม่ได้ต้องการความรู้พื้นฐานธรรมดา แต่ต้องการปัญญาชุดหนึ่งที่ยกระดับสังคมไปข้างหน้าได้

FUTURE
การเปลี่ยนแปลงสู่อนาคต เริ่มต้นได้จากตัวเอง ถ้าไม่เปลี่ยนแปลงตัวเองแล้ว ก็ยากที่จะเปลี่ยนแปลงคนอื่น FUTURE จึงเป็นจุดที่ยากที่สุด หรือว่าง่ายที่สุด แต่ว่ายากที่สุด คือการเปลี่ยนแปลงตัวเอง ให้มองตัวเองว่าจุดแข็งคืออะไร สถานการณ์รอบข้างคืออะไร แล้วจะใช้จุดแข็งนี้ในการเปลี่ยนแปลงตัวเองเพื่อสร้างอนาคตที่ดีกว่าอย่างไร เพื่อที่จะให้เดินต่อไปข้างหน้าได้

PAST
ในเมื่อทุกคนสามารถเปลี่ยนแปลงตัวเองได้แล้ว แต่กลับพบว่าการเปลี่ยนแปลงนั้นเป็นสิ่งที่ยากที่สุด 'ความกล้าหาญ' จะช่วยทำให้เราเปลี่ยนแปลงตัวเองได้

'ทำไมเราต้องย้อนอดีตเพื่อหาความกล้า'

เมื่อเทียบกันแล้วสถานการณ์และสังคมในอดีตมีความเสี่ยงมากกว่าปัจจุบัน ในอดีตมีการรบราฆ่าฟัน การถูกยึดเป็นเมืองขึ้นของชาติมหาอำนาจ แต่ในปัจจุบันไม่มีแล้ว มีเพียง ความเสี่ยงทางด้านธุรกิจ ล่าสุดเกาหลีใต้-เหนือ ยังจับมือกัน นับประสาอะไร จะมีข้ออ้างใดๆ เพื่อเปลี่ยนแปลงตัวเองอีก นี่คือสปิริตจากอดีตหรือปัจจุบัน ที่จะทำให้เราสลายขออ้างเพื่อเปลี่ยนแปลงตัวเอง

ONE MILLION
'เข้าใจหนึ่ง เข้าถึงล้าน หนึ่งคือล้าน ล้านคือหนึ่ง' คือคำหลังปกของหนังสือเล่มนี้

สิ่งที่ผู้เขียน พยายามสื่อถึงผู้อ่านคือ 'การเปลี่ยนแปลงตัวเอง' เคยมั้ย? ในช่วงหนึ่งของชีวิตที่มี บางอย่างที่ผ่านเข้ามาในชีวิต แล้วสั่นสะเทือนใจเราให้อยากเปลี่ยนแปลงตัวเอง อยากเปลี่ยนแปลงชีวิต อยากเปลี่ยนแปลงอนาคต ช่วงเวลาการเปลี่ยนแปลงนี้อาจเรียกได้ว่า Magical Moment

สภาพแวดล้อมในยุคปัจจุบันถูกทำให้เราสูญเสียญาณแห่งการเกิด Magical Moment มีกระบวนการมากมายในชีวิตที่ทำให้เราพลาดโอกาสที่จะเกิด Magical Moment มนุษย์เราไม่ได้ คนที่ประสบความสำเร็จ สามารถเปลี่ยนแปลงใหญ่ๆ ได้ จะมี Magical Moment เหล่านี้

สมัยก่อนปัญญาชนมักแลกเปลี่ยนความคิดตามร้านกาแฟ ซึ่งปัจจุบันก็มี แต่สภาพแวดล้อมไม่ใช่ มันไม่เงียบเหมือนสมัยก่อน ในทางกลับกันถ้าเกิดอยู่ในสภาวะที่ทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนทางปัญญาเกิดขึ้นจริง วัฒนธรรมเหล่านี้ช่วยหล่อหลอมความคิดขึ้นมา ไม่ใช่แค่เราได้ไปนั่งโต๊ะทำงานแล้วคิดคนเดียว แต่มันเกิดการสนทนาแลกเปลี่ยน
เพราะมนุษย์ไม่ได้เป็นสิ่งมีชีวิตที่คิดได้ด้วยเหตุผลอย่างเดียว บางทีต้องรอจังหวะ ถึงจะมี Magical Moment เกิดขึ้น เช่น อุณหภูมิสูงต่ำร้อนหนาว การรับส่งชงมุขในหนัง ฯลฯ

ยิ่งไปกว่านั้น ถ้า Magical Moment อยู่ถูกที่ถูกทาง (Context และ Culture) มันจะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงที่เป็นพลังอย่างมหาศาล โดยเฉพาะสมัยใหม่ที่เทคโนโลยีมันรองรับคุณขนาดนี้ แค่คนๆ หนึ่ง (One) แต่สร้าง Million ได้แค่ใช้ Context Culture และเทคโนโลยีเปลี่ยนแปลงชีวิต สร้างธุรกิจ สร้างอนาคตใหม่ให้คุณได้ ถ้าคุณเข้าใจความเชื่อมโยงทั้งหมดทั้ง สถาณการณ์ในอดีต และปัจจุบัน นี่เป็นประเด็นสำคัญของหนังสือทั้ง 3 เล่ม ถึงที่มาที่ไปว่ามันจะเปลี่ยนแปลงได้อย่างไร

Soft Power อำนาจใจที่ไม่จำเป็นต้องใช้พื้นฐานในการครอบครอง พลังบางอย่างที่ทำให้อนาคตใหม่อยู่กับอดีตเก่าได้ นี่ไม่ใช่เรื่องการเมืองเพียงอย่างเดียว แต่เป็นเรื่องของมิติทาง Context และ Culture ที่ลึกซึ้ง ซึ่งในหลายๆ เรื่องเกิดเปลี่ยนแปลงด้วยมิติเหล่านี้

Artificial Intelligence สร้างความเป็นไปได้นับล้านนับพัน แต่ยังขาดกระบวนการของจิตสำนึก หาก สมองกลนี้พัฒนาตนเองจนถึงขั้นที่มีระดับญาณที่สามารถตระหนักถึงสำนึก และถ่ายทอดปัญญาจนเกิดกระบวนทัศน์ใหม่

เมื่อถึงจุดนั้นคงเป็นอีกคำถามที่เราต้องเสาะแสวงหาว่าเราควรไปทางไหนต่อ?

#onemillion #openbooks #ปัญญาถึงร้อยหมื่น #ภิญโญไตรสุริยธรรมา